تاریخ قضاوت در ایران

سازمان قضائي در معناي عام و كلي شامل تمامي تشكيلات قضائي در كشور است كه به امر دادرسي بين مردم و يا در ارتباط دولت با مردم و بالعكس اشتغال دارد. بنابراين در اين معناي عام و گسترده شامل تمامي دادگاهها و دادسراها ميشود، اعم از دادگاهها و دادسراههاي عمومي دادگستري كه به دعاوي حقوقي يا كيفري مردم رسيدگي مي كنند و بر اساس منطق حاكم در روزگاران حيات بدوي انسان،حق با زور بوده است و عبارت معروف الحق لمن غلب از يادگارهاي به جا مانده از آن دوران تاريك از زندگي انسان ،حق با زور بوده است و عبارت معروف الحق لمن غلب از يادگارهاي به جا مانده از آن دوران تاريبك از زندگي انسان است ،در آن زمان هر كسي تواناتر بود و قدرت بيشتري داشت بديهي است كه بهتر از ديگري مي توانست به آنچه مطلوب وي بود برسد،خواه حق با او بود و يا به ناحق موضوعي را مطالبه ميكرده است،به هر تقدير اگر محق هم مي بود ولي قدرت احقاق حق نمي داشت،بديهي است كه توفيق احقاق حق را نمي يافت اين مسائل منحصر به امور حقوقي نبوده است چرا كه در زمينه هاي كيفري نيز صادق بوده و كساني كه عضوي از خانواده آنها به وسيله مجري به قتل مي رسيد با توسل به زور و قدرت خود و اقوام و بستگان خود در مقام انتقام جوئي بر آمده و به جنگ و ستيز با مجرم مي پرداختند ،بر مي آمدند در واقع گاهي همين حس انتقام جوئي از جائي ،موجب ميشد كه نه تنها خانواده بلكه طايفه و قبيله ااي كه منجي عليه به آن تعلق داشت با قبيله و طايفه اي كه جائي عنصر آن بوده است جنگ و ستيزي سعبانه را آغاز مي كردند كه انجام آن مرگ و نابودي چندين نفر انسان از دو قبيله منجر ميشد.به هر تقدير با پيدايش قانون در اجتماعات بشري و زايش نور در آن ظلمات نبوده و تاريك زندگي و دوران بربريت و سبعيت به مرور نظم و ترتيب و احقاق حق به وسيله مراجع قضائي جايگزين اعمال زور و قدرت شخصي در تمامي زمينه هاي دعاوي و اختلافات حادث در زندگي بشر اعم از حقوقي و كيفري شده و براي دادرسي در هر دو  زمينه ،تشريفات و آئين ويژه اي وضع و مقرر گرديد كه به آئين دادرسي حقوقي يا مدني و آئين دادرسي كيفري موسوم شد .پس به جاي توسل به زور و اعمال قدرت شخصي ،مراجعه به دستگاه قضائي يا تشريفات خاص بند اول مرسوم گرديد.